Profesor Marcin Czech

Jak wynika z europejskich analiz Polska jest jednym z krajów Unii, w których czas od wprowadzenia szczepionki na rynek do jego publicznego finansowania w ramach Programu Szczepień Ochronnych jest jednym z najdłuższych w Europie. Zdaniem ekspertów to opóźnienie, brak spójności i uwzględnienia specyfiki szczepionek w czasie oceny oraz brak konkretnych ram czasowych i przejrzystości w procesie podejmowania decyzji stwarzają poważne zagrożenie dla zdrowia i życia Polaków.

Odkładanie w czasie wprowadzania populacyjnych szczepień przeciw istotnym zagrożeniem epidemiologicznym, to nie tylko gigantyczne koszty, ale także zachorowania, hospitalizacje i zgony, którym można zapobiegać poprzez profilaktykę. 

Cztery recepty na decyzyjność 

W Polsce szczepionki oczekują na włączenie do Programu Szczepień Ochronnych nawet kilkanaście lat, podczas gdy w m.in. Niemczech, Grecji czy Włoszech czas ten nie przekracza 2 lat. To w dużej mierze konsekwencja niskiej efektywności procesów oceny i podejmowania decyzji o finasowaniu szczepień ze środków publicznych. Właśnie dlatego ich doskonalenie jest tak istotne - może przyśpieszyć i zwiększyć dostęp do szczepień, równocześnie wspierając założenia polityki zdrowotnej, społecznej i ekonomicznej. Wychodząc naprzeciw problemowi, Eksperci poddali pogłębionej analizie polskie i europejskie systemy, adresując cztery obszary, którymi należałoby się zająć, aby  poprawić sytuację, a co za tym idzie uniknąć wielu zbędnych hospitalizacji oraz zgonów z powodu chorób zakaźnych:

„Apelujemy do Pani Minister o podjęcie działań zmierzających do poprawy procesów oceny i podejmowania decyzji dotyczących szczepień ochronnych, w celu poprawy dostępności do innowacyjnych form profilaktyki zdrowotnej” – czytamy w apelu.

Po pierwsze: więcej uprawnionych do inicjowania procesów oceny szczepionek

Jako pierwszy punkt Eksperci wskazują potrzebę rozszerzenia liczby podmiotów uprawnionych do inicjowania procesów oceny szczepionek rekomendowanych do Programów Szczepień Ochronnych. Obecnie jest on rozpoczynany wyłącznie przez Ministerstwo Zdrowia, podczas gdy mógłby być przez m.in. Zespół Ekspertów (NITAG), towarzystwa naukowe, konsultantów krajowych, a nawet organizacje pacjentów.

Celem powinno być opracowanie przejrzystego, sformalizowanego procesu, który nałoży obowiązki na poszczególne instytucje z uwzględnieniem konkretnych ram czasowych oraz spójnie określonych założeń dotyczących wyszczepialności.

Po drugie: wzmocnienie roli Zespołu do Spraw Szczepień Ochronnych  

Funkcjonujące w Polsce organy doradcze (Rada Sanitarno- Epidemiologiczna oraz Zespół ds. Szczepień ochronnych) w przeciwieństwie do swoich europejskich odpowiedników nie posiadają wyraźnie ustalonej roli w systemie. Działania tych ciał doradczych, mają w dużej mierze charakter reaktywny i nietransparentny, a zasoby oraz siła rekomendacji pozostają ograniczone. Tracą na tym przede wszystkim pacjenci, którzy muszą czekać na innowacyjne metody profilaktyki znacznie dłużej od swoich europejskich sąsiadów. Właśnie dlatego określenie, i co za tym idzie wzmocnienie ich roli oraz zabezpieczenie zasobów ludzkich i finansowych na działania merytoryczne jest tak istotne. 

Po trzecie: przyśpieszenie procesów decyzyjnych 

Szczepionki w Polsce ocenia Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Stosuje reguły oceny wypracowane dla leków, co niestety nie uwzględnia specyfiki szczepionek i działań profilaktycznych. Eksperci wskazują, że wymaga ona rozszerzenia m.in. o koszty i korzyści związane z poszczególnymi programami szczepień oraz włączenie lokalnych danych epidemiologicznych jako istotnego elementu oceny każdego preparatu.

Po czwarte: ocena i alokacja zasobów

Zmiany systemowe są niezbędne, żeby doprowadzić do priorytetyzacji szczepień jako najskuteczniejszej metody profilaktyki i zapewnić, aby decyzje podejmowane w oparciu o dane kliniczne i epidemiologiczne były rozpatrywane równolegle z oceną i alokacją zasobów.

Mowa o m.in. zabezpieczeniu zasobów finansowych przez alokację budżetu na profilaktykę oraz uelastycznieniu obecnego systemu, przez co finansowanie szczepień zapewniałoby bezpłatny dostęp do szczepionek niezależnie od mechanizmu, w pierwszej kolejności dla grup pacjentów, którzy odnieśliby z nich największe korzyści. Umożliwi to stworzenie spójnej i przejrzystej polityki alokacji środków, której obecnie brakuje. 

Jak duża jest skala efektów programów szczepień ochronnych? 

Powszechne szczepienia co roku ratują życie milionów ludzi na całym świecie. Na przestrzeni lat umożliwiły eliminację i ograniczenie groźnych chorób (m.in. całkowite wyerydykowanie ospy prawdziwej oraz usunięcie polio z Europy). Jako działania prowadzone na skalę populacyjną – ich efekty są bardzo duże. Każda refundacja przekłada się na ochronę zdrowia tysięcy ludzi, odciąża systemy opieki zdrowotnej oraz redukuje koszty generowane przez m.in. hospitalizację czy dni nieobecności w pracy.  

Autorzy apelu wyrażają chęć i gotowość do działania: „jako Zespół Ekspertów jesteśmy gotowi do podjęcia działań, które doprowadzą do poprawy istniejących procesów oceny i podejmowania decyzji dotyczących szczepień ochronnych i umożliwią tym samym dostęp do skutecznej profilaktyki z zachowaniem terminowości, inkluzywności, spójności i przejrzystości” – czytamy w apelu.

 
Informacje o omawianej publikacji naukowej: 

W 2021 r. przeprowadzono analizę europejskich systemów oceny szczepionek i procesów decyzyjnych w zakresie finansowania szczepień ochronnych[1]. Publikacja ta zainspirowała kontynuację działań i pogłębioną analizę zagadnienia w oparciu o zaproponowaną w cytowanym badaniu metodologię i kryteria oceny. Wyniki pracy zostały opublikowane w marcu tego roku: https://www.mdpi.com/2076-393X/12/3/286

Rada Ekspertów / Autorzy badania: 

·         Prof. Marcin Czech

·         Prof. Jacek Wysocki

·         Prof. Teresa Jackowska

·         Prof. Iwona Paradowska- Stankiewicz

·         Prof. Ewa Augustynowicz

·         Prof. Aneta Nitsch-Osuch

·         Prof. Jarosław Pinkas

·         Dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas

·         Prof. Ernest Kuchar

·         Dr hab. n. med Maciej Niewada

·         Jakub Szulc

·         Dr n. farm. Mikołaj Konstanty

·         Michał Byliniak

 
[1] Laigle V, Postma MJ, Pavlovic M et al. Vaccine market access pathways in the EU27 and the United Kingdom - analysis and recommendations for improvements. Vaccine 2021, 39:5706-5718.

Skomentuj [ 3 ]

15:00, 24.11.2024 r.